Առաջադրանք 8-րդ դասարան, ապրիլի 5-11
Առաջադրանք 1
Միջազգային հարաբերությունները 19-րդ դարի վերջ-20-րդ դարի սկիզբին:
Հայաստանը և հայ ժողովուրդը առաջին աշխարհամարտի տարիներին:Համաշխարհային պատերազմի Կովկասյան ճակատը
Նկարագրել միջազգային հարաբերությունները 19-րդ դարի վերջ-20-րդ դարի սկիզբին:
19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկիզբին աշխարհի բոլոր մասերի միջև ստեղծվեցին տնտեսական զանազան կապեր, ձևավորվեց համաշխարհային շուկան: Բացի տնտեսական գործոններից՝ միջազգային հարաբերությունների վրա սկսեցին ներազդել նաև տարբեր հասարակական շարժումներ և համաշխարհային կազմակերպություններ: Դրանցից հատկապես առանձնանում էր խաղաղության կողմնակիցների շարժումը: Նրանց անվանում էին պացիֆիստներ: Պացիֆիստները համոզված էին, որ խաղաղությունն այլընտրանք չունի, բոլոր հակամարտությունները պետք է լուծել բանակցությունների միջոցով: 1863 թ. ստեղծվեց Կարմիր խաչի միջազգային ընկերությունը: Այն խնդիր ուներ օգնելու պատերազմների և բնական աղետների ժամանակ տուժածներին: Կազմակերպությունը գործում է առ այսօր: Ժամանակի պետությունները նույնպես ձգտում էին իրենց հարաբերությունները կարգավորելու խաղաղության սկզբունքով: Սակայն փոխհամաձայնությունը և զիջումները միջազգային հարաբերություններում չդարձան գերակշռող: Հետագայում սահմանվեցին կանոններ պատերազմի համար, պետք է մարդասիրաբար վերաբերվեին վիրավորներին, չօգտագործեին թունավոր զենքեր և այլն:
Ներկայացնել Օսմանյան կայսրության և Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ծրագրերը Մերձավոր Արևելքում:
Օսմանյան կայսրությունը միառժամանակ հետաձգում էր իր մուքտը համաշխարհային կռվի թատերաբեմ: Նախորդ տարիներին սկսված ռազմական նախապատրաստությունները հնարավորինս ավարտում տեսքի բերելու նպատակով երկրի իշխող վերնախավը օգոստոսի 1-ից հետո երեք ամիս շարունակ վարեց առերևույթ չեզոքութան քաղաքականություն:
Երիտթուրքերի համար պատերազմը պատեհ առիթ էր՝ Ռուսաստանի և բալկանյան երկրների հետ դարավոր “հաշիվները մաքրելու” համար: Գլխավոր պատճառը, որ դրդեց երիտթուքերին ներքաշվելու պատերազմի մեջ, թուրք-ռուսական հակամարտությունն էր: Նրանք մտադիր էին Ռուսական կայսրությունում բնակվող թուրքալեզու, ինչպես նաև մահմեդական մյուս ժողովուրդներին օգտագործել ռուսների դեմ և ապագայում միովրել նրանց “Մեծ Թուրանի” մեջ:
Ռուսաստանը ևս մեծ ակնկալիքներ ուներ ռուս-թուրքական հերթական պատերազմից: Ցարական ռազմաքաղաքական վերնախավը ձգտոիմ էր ընդլայնելու իր ազդեցության ոլորտները՝ տեր դառնալու սևծովյան նեղուցներին և Կ. Պոլսին, ազատորեն դուրս գալու դեպի Միջերկրական ծով, նվաճելու Արևմտյան Հայաստանը, ամրապնդելու իր դիրքերն Իրանում: Դա հնարավորություն կտար հաստատվելու Մերձավոր Արևելքի շահութաբեր տարածաշրջանում:
Հիմնավորել ՝Թուրքիայի Գերմանիայի դաշնակից դառնալը:
Գերմանիայի հետ համագործակցության սկիզբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օսմանյան կայսրության քաղաքականության վրա մեծ ազդեցություն ուներ Կայսերական Գերմանիան: Թուրքիան, ի դեմս Գերմանիայի, տեսնում էր դաշնակցի, որը հնարավորություն ունի օգնել իրեն վերադարձնել կորցրած տարածքները, այդ իսկ պատճառով այն անդամագրվեց Կենտրոնական ուժերին: Գերմանական կայսրությունը սկսեց աջակցել թուրքերին 19-րդ դարի վերջերից: 1911-1913 թվականներին Իտալիայից և Բալկանյան երկրներից կրած պարտություններից հետո երիտասարդ թուրքերը սկսեցին փնտրել ռազմական ոլորտում իրենց օգնական ուժի: 1913 թվականին գերմանացիները գեներալ Լիմոն ֆոն Սանդերսի գլխավորությամբ հանձնաժողով ուղարկեցին Ստամբուլ: 1914 թվականի օգոստոսի 2-ին կնքվեց գերմանա-թուրքական գաղտնի համաձայնագիր: Նույն թվականի օգոստոսի 3-ին Օսմանյան կայսրությունը հայտարարեց պատերազմում չեզոք դիրք որդեգրելու իր քաղաքականության մասին[1]:
Սկզբնական արդյունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին վտանգները երիտասարդ թուրքերին խանգարեցին կենտրոնանալ երկրի ներքին հարցերի շուրջ: Օսմանյան կայսրությունը թուլացել էր Իտալիայի (1911—1912) և Բալկանյան (1912—1913) պատերազմների հետևանքով: Վերջին հաշվով երիտասարդ թուրքերը Օսմանյան կայսրությունում գրավեցին իշխանությունը:
Դրությունը պատերազմից առաջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ռազմական պլաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գերմանական ռազմական առաքելության ղեկավար գնդապետ Բրոնզարտ ֆոն Շելենդորֆը 1914 թվականի հունիսի 7-ին ավարտեց օսմանյան բանակի նախնական նախագիծը: Այն նախապատրաստվել էր նախքան Առաջին համաշխարհային պատերազմը, հետևաբար չէր անդրադառնում տվյալ պահին տիրող իրավիճակին, այլ հիմնականում վերաբերում էր Բալկաններից եկող վտանգին և ոչ թե ընթացող պատերազմին, ինչպես նաև Ռուսաստանի հետ հնարավոր պատերազմին, եթե վերջինս աջակցի Բալկանյան երկրներին:
Համաձայն Շելենդորֆի պլանի՝օսմանյան զորքերը պետք է տեղակայվեին հունական և բուլղարական սահմանների երկայնքով: Թուրքիայի բանակը կարող էր միայն հակառակորդ զորքերի տեղաշարժերի դիտարկումներ կատարել՝ խուսափելով հակառակորդ զորքերի հետ շփումից: Թուրքական զորքերի մեծ մասը տեղակայվել էր Հայկական լեռնաշխարհի արևելյան հատվածում, որպեսզի հնարավորության դեպքում հարձակվեին ռուսական զորքերի վրա: Մեծ ուշադրություն պետք է հատկացվեր նաև Ստամբուլի և նեղուցների հսկողության վրա: Էդիրնե և Չաթալջա պաշտպանական շրջանները նախատեսված էին Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաք և ռազմաճակատ տանող ճանապարհների պաշտպանության համար: Հիմնական ուժերը պետք է կենտրոնանային Չաթալաջայում:
1914 թվականի հուլիսյան իրադարձություններից հետո ռազմական պլանը փիրավիճակի փոփոխության հետ կապված հարկադրված պետք է փոխվեր: 1914 թվականի օգոստոսի 2-ին Գերմանական կայսրության հետ համաձայնագրի կնքմանը հաջորդեց Բուլղարիայի հետ համաձայնագրի կնքնմանը: Քանի որ Օսմանյան կայսրությունը դարձավ Կենտրոնական ուժեր դաշինքի անդամ, նրա թշնամին դարձավ ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Անտանտ դաշինքի այլ անդամներ: Ռուսաստանի և Սերբիայի դեմ հարձակման շարժառիթ կարող էր լինել Ռուսական կայսրության հարձակումը Կովկասի և Թուրքիայի արևելյան շրջանների վրա:
Ներկայացնել ռուսական զորքի Վանից անսպասելի նահանջի հետևանքները:
Ռուսական կովկասյան բանակը 1915 թ. գարնանը գրավեց Թավրիզը, Վանը: Ռուսական զորամասերը, նրանց հետ նաև հայկական կամավորական ուժերը հասան Մուշի և Բիթլիսի մատույցները, բայց այս անգամ չկարողացան գրավել այդ շրջանները: Անսպասելիորեն Վանի զորախումբը 1915 թ. հուլիսի կեսերին նահանջեց:
Ռուսական զորքը օգոստոսի սկզբին վերստին նվաճեց նախկին դիրքերը, սակայն Բիթլիսի և Մուշի հայությունն այդ ընթացքում կոտորվեց թուրքերի կողմից:
Բարի Գալուստ Հրաչ Հակոբյանի Բլոգ 