թեման. Մարմնի կշիռ: Շփման ուժ: Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում: Մի ուղղով ուղղված ուժերի գումարումը: Տիեզերական ձգողության ուժ: Ծանրության ուժ:Առաձգականության ուժ
քննարկվող հարցեր.
Ինչն են անվանում մարմնի կշիռ:
Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։
Ինչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:
Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է, որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։
Ինչպես է ուղղված մարմնի կշիռը, և որտեղ է այն կիրառված:
Մարմնի կշիռը միշտ ուղղված է ուղղաձիգ դեպի ներքև և կիրառված է տարբեր մարմինների վրա:
Ինչ բանաձևով է որոշվում:մարմնի կշիռը:
P = mg
Նշեք մարմնի կշիռի և ծանրության ուժի տարբերությունը:
Մարմնի կշիռը՝ առաձգականության ուժ է, որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա, իսկ ծանրության ուժը՝ գրավիտացիոն ուժ է, որն ազդում է մարմնի վրա:
Նշեք մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունը:
Կշիռ՝ զանգված, հասկացությունը կենցաղում անմիջականորեն կապվում է նյութի քանակի հետ: Ի տարբերություն կենցաղի` կշիռ հասկացությունը ֆիզիկայում ոչ թե նյութի քանակի բնութագիր է, այլ մարմինների փոխազդեցության չափ, այսինքն՝ ուժ:
Բերել շփման ուժի առկայությունը հաստատող փաստեր:
Ասֆալտի վրա շարժվելիս կոշիկների և ասֆալտի միջև ուժ է առաջանում, որի շնորհիվ դուք քայլում եք, սակայն նույն բանը չեք կարողանալու անել սառույցի վրա:
Մարմինների հպվող մակերևույթների միջև առաջացող և միմյանց նկատմամբ նրանց շարժումը խոչընդոտող ուժը կոչվում է շփման ուժ:
Ինչով է պայմանավորված շփումը:
Շփման ուժի մեծությունը կախված է շփվող մարմինների նյութերի տեսակից և դրանց մակերևույթների ողորկության աստիճանից:
Թվարկելշփման տեսակները և բերել օրինակներ:
Դադարի շփում — Եթե փորձենք շարժել սեղանին դրված գիրքը, ազդելով նրա վրա հորիզոնական ուժով, կնկատենք, որ այն սկսում է շարժվել, երբ այդ ուժը հասնում է որոշակի արժեքի: Դա նշանակում է, որ մարմնի վրա այդ ընթացքում ազդում է մեկ այլ ուժ, որը հակառակ է ուղղված կիրառված ուժին և համակշռում է այն: Այն ուղղված է մարմնի հնարավոր շարժման ուղղությամբ: Այդ ուժը գրքի և սեղանի միջև առաջացած դադարի շփման ուժն է:
Fդ max=μ⋅N
- N-ը՝ ճնշման ուժն է
- μ-ն՝ համեմատականության գործակից է և կոչվում է շփման գործակից:
Սահքի շփում— Երբ ազդող ուժը դառնում է դադարի շփման ուժի առավելագույն արժեքից փոքր-ինչ մեծ, մարմինը շարժվում է, և դադարի շփման ուժի փոխարեն ի հայտ է գալիս սահքի շփման ուժը:
Այն շփման ուժը, որն առաջանում է հպվող մակերևույթների միջև, երբ դրանք շարժվում են միմյանց նկատմամբ, կոչվում է սահքի շփման ուժ:
Շփման ուժը հաշվում են նույն բանաձևով, ինչ որ դադարի շփման ուժը Fշ max=μ⋅N
Գլորման շփում — Երբ մարմինը գլորվում է մեկ այլ մարմնի մակերևույթի վրայով, այդ դեպքում առաջացող դիմադրության ուժը կոչվում է գլորման շփման ուժ:
Այն շփման ուժը, որն առաջանում է մակերևույթի և դրա վրա գլորվող անիվի, գլանի կամ գնդի միջև, կոչվում է գլորման շփման ուժ:
Օրինակներով ցույց տվեք, որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:
Հին ժամանակներում ծանր իրեր տեղափոխելու համար դրանց տակ տեղադրում էին գերաններ կամ այլ գլորաններ: Հետո հայտնագործեցին անիվը, որը համարվում է մարդկության կարևորագույն հայտնագործություններից, քանի որ օգնեց ծանր իրերը ավելի հեշտ տեղափոխել:
Բերել շփման դրսևորման օգտակար և վնասակար օրինակներ:
Օգտակար — Մերկասառույցի ժամանակ կոշիկի ներբանի և սառույցի միջև շփումը մեծացնելու համար սառույցի վրա ավազ են լցնում, ճանապարհի առավել վտանգավոր հատվածներում ավտոմեքենայի անվադողերին հատուկ շղթաներ են հագցնում: Շփման շնորհիվ է, որ արգելակելիս մեքենաները կանգ են առնում, որ առարկաները կարողանում ենք բռնել ձեռքում:
Վնասակար — Շփման պատճառով տարբեր մեխանիզմների շարժվող մասերը տաքանում և մաշվում են։ Շփման այս և այլ վնասակար հետևանքները մեղմելու նպատակով հպվող մակերևույթները պատում են որևէ քսուքով կամ յուղով: Այս դեպքում միմյանց հետ շփվում են ոչ թե դետալների մակերևույթները, այլ նրանց միջև առկա յուղի շերտերը:
6. Ինչպես կարելի է մեծացնել , փոքրացնել շփումը:
- Շփման ուժը մեծացնելու համար կարելի է մակերևույթը դարձնել անհավասար:
- Շփման ուժը փոքրացնելու համար մակերևույթը առավելագույն հարդեցնել:
7. Ինչու հաճախ սառցակալած ճանապարհին ավազ են շաղ տալիս:
Ավազ են շաղ տալիս շփումը մեծացնելու համար:
8. Բերել օրինակներ, երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ:
Բարձրությունից ընկնող թղթի վրա, բացի ծանրության ուժից, ազդում է նաև օդի դիմադրության ուժը: Դեպի Լուսին թռչող տիեզերանավի վրա միաջամանակ ազդում է Երկրի, Լուսնի և Արեգակի ձգողության ուժերը:
9. Որ ուժն է կոչվում համազոր ուժ:
Այն ուժը, որ մամնի վրա ունենում է նույն ազդեցությունը, ինչ մի քանի ուժեր մասին ազդելիս, կոչվում է այդ ուժերի համազոր:
10. Ինչպես է ուղղված մի ուղղով միևնույն (հակառակ) կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը և ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:
Նրանց համազորը ուժը ուղղված է հակառակ ուղղությամբ և որոշվում է այդ երկու թվերի մոդուլների գումարով:
Բարի Գալուստ Հրաչ Հակոբյանի Բլոգ 